Namazda Fatihanın Vucubu

Admin Mesaj Sayısı : 43 Kayıt tarihi : 31/03/08

Fatihanın Vucubu
* Hz. Ebü Hüreyre (r.a) anlatıyor: "Resülullah (s.a.v) ikinci rek'atten kalktığı zaman kırâati Elhamdü lillâhi Rabil alemîn ile başlatıyor ve sükut etmiyordu."
* Hz. Ebü Hüreyre (r.a) anlatıyor: "Resülullah (s.a.v) buyurdular ki: "Kim Fâtihâ-i şerîfe süresini okumadan namaz kılarsa bilsin ki bu namaz nâkıstır -bu sözü üç kere tekrarladı- eksiktir."
* Ebü Hüreyre (r.a)'ye: "Biz imamın arkasında bulunuyorsak (ne yapalım)?" diye sorulmuştu. Şu cevabı verdi: "Yine de içinden oku. Zîra ben Resülullah (s.a.v)'ın şöyle söylediğini işittim: "Allah Teâlâ hazretleri (bir hadîs-i kudsîde) buyurdu ki: "Ben kırâati kulumla kendi aramda iki kısma böldüm, yarısı bana ait, yarısı da ona. Kuluma istediği verilmiştir: Kul: "EI-hamdülillâhi Rabbi'I-âlemîn. (Hamd alemlerin Rabbine aittir)" deyince, Azîz ve Celîl olan Allah: "Kulum bana hamdetti!" der. "er-Rahmânirrahîm" deyince, Allah: "Kulum bana senâda bulundu" der. "Mâlikî yevmiddîn (âhiretin sahibi)" deyince, Allah: "Kulum beni tebcîl ve ta'zîz etti (büyükledi)" der. "İyyakena'budü ve iyyakenestain (yalnız sana ibâdet eder, yalnız senden yardım isteriz)" deyince, Allah: "Bu benimle kulum arasında bir (taahhüddür). Kuluma istediğini verdim" der. "İhdina s-sırâta'I-müstakîm sırâtallezîne en amte aleyhim gayr'il-mağdübi aleyhim ve Ia'ddallîn. (Bizi doğru yola sevket, o yol ki kendilerine nimet verdiğin kimselerin yoludur, gadaba uğrayanların ve dalâlete düşenlerin değil)" dediği zaman, Allah: "Bu da kulumundur, kuluma istediği verilmiştir" buyurur."
* Ebü Saîd (r.a) anlatıyor: "(Namazda) Fatiha suresi ile kolaya gelen bir miktar (Kur'ân âyetin)i okumakla emrolunduk."
* Hz. Cabir (r.a) demiştir ki: "Kim Fatiha'yı okumadan bir rek'at namaz kılarsa, imamın arkasında bulunmadığı takdirde, namaz kılmış sayılmaz."
İmam’ın arkasında Fatiha’nın Okunması
* Reca b. Hayve’den rivayet edildiğine göre o şöyle dedi: “Bir gün Ubade b. Samit’in yanıbaşında namaz kılıyordum. İmamım arkasından Fatiha’yı okuduğunu duydum. Namazı kıldıktan sonra dedim ki: Ya Eba Velid! Sen imamın arkasından namaz kıldığın halde Fatiha’yı mı okuyorsun? Bana dedi ki: Yazıklar olsun sana! Fatihasız namaz yoktur. Bilmez misiniz?”
* Enes b. Malik şöyle dedi: “Rasulullah (s.a.v) birgün ashabına namaz kıldırdı. Namazı bitince yüzünü ashabına çevirdi ve dedi ki: “İmam okuduğu halde siz de arkasında okuyor musunuz?” Cemaat sukut ettiler. Rasulullah bu sorusunu üç kere tekrar etti. Birisi dedi ki: “Evet Ya Rasulullah. Biz bunu yapıyoruz.” Rasulullah (s.a.v) dedi ki: “Bunu yapmayınız. Sizden biriniz imamın arkasında içinden olmak üzere sadece Fatiha’yı okusun.”
* Hz. Peygamber (A.S.), cebrî namazlarda, imamın arkasındaki cemaatin de Fatiha'yı okumasına cevaz vermişti. Bu cevaz Hz. Peygamber'in sabah namazını kıldırmakla olduğu sırada vuku' bulmuştu. Sabah namazında Hz. Peygamber Kur'an okuyor, fakat okumakla zorluk çekiyordu. Namazı bitirince şöyle buyurdu: "Galiba imamınızın arkasında siz de okuyorsunuz."? Cemaat şöyle cevap verdi: "Evet, yâ Resûlellah! süratlice okuyoruz." Bunun üzerine Hz. Peygamber şöyle buyurdu; "Böyle yapmayın. Ancak sizden biri Fatiha okuyabilir. Çünkü Fatiha'sız namaz olmaz."
* Bundan sonra, Hz. Peyamber (S.A.V.), cehri namazlarda cemaatın okumasını yasakladı. Bu durum Hz. Peygamber (S.A.V.) kıraati cehri olan bir namazdan (Bir rivayette de bunun sabah namazı olduğu söyleniyor) çıktıktan sonra meydana gelmişti. Resulullah (S.A.V.) buyurdu ki; "Az önce sizden biri benimle birlikte kıraatta bulundu mu?" Cemaattan biri: "Ben okudum, yâ Resûlellah!" dedi. Bunun üzerine Resulullah (S.A.V.) şöyle buyurdu: "Ben diyorum ki; ne oldu ki, bana ortak olunuyor:" Ebû Hureyre şöyle buyuruyor; "Bundan sonra, Peygamber (A.S.)'ın bu sözünü işiten cemaat, aşikâre okuduğu namazlarda, Hz. Peygamber'e iştirak etmekten kaçındılar, İmamın açıktan okumadığı yerlerde de kendi kendilerine gizlice okuyuşta bulundular."
* Hz. Peygamber (A.S.), imamın okuduğunu dinlemeleri için, cemaatın susmasını imama uymayı tamamlayan işlerden saymış ve şöyle buyurmuştur: "imam kendisine uyulması için tâyin edilmiş kimsedir. O tekbir alınca siz de tekbir alın. imam okurken siz sükût ediniz."
* Nitekim imamı dinlemeği, arkasındakileri kırattan muaf tutmak olarak kabul etmiş ve şöyle buyurmuştur "Her kim imama uyarsa, imamın okuması onun okuması sayılır."
Açıklama: İmam sesli okurken cemaatinde Fatiha’yı okuyup okumayacağı meselesi üzerinde bir ihtilaf mevcuttur. Bu konuda yukarıda görüldüğü gibi her iki şekilde de yapılabileceğine dair hadisler mevcuttur. Ancak alimlerin ekserisi İmam’ın arkasında Fatiha’nın okunmayacağına dair gelen rivayetlerin müdreç olduğu söylemişlerdir. Bununla beraber sahabelerin uygulaması da İmam sesli ve sessiz okusun Fatiha’nın okunacağına dairdir. İmam Nevevi, “İmam okuduğu zaman siz susunuz” ifadesi için “mahfuz değildir” demiştir. Hafız İbn-i Hacer ise bu ifadeyi İmam sekte yaptığı zaman siz okuyun şeklinde yorumlanabileceğini, hadisin direk olarak Fatiha’nın okunmayacağına delalet etmediğini söylemiştir. Nitekim İmam Buhari bu hadis sahih olsa bile İmam okuduğu zaman cemaatin susmasına imam sekte yaptığı zaman da cemaatin Fatiha’yı okumasına hamletmiştir. Sonuç olarak Fatiha’nın okunmasının kesin olarak emredilmesi gerek cehri gerek sırri namazlarda cemaatinden Fatiha’yı okuması gerektiğini göstermektedir.
Sırrî, yani imamın aşikâra Kur'an okumadığı gündüz namazlarında, Hz. Peyamber Ashabının imamın arkasında namaz kılarlarken, kıraatta bulunmalarını tasvip etmiştir. Câbir diyor ki; “Biz öyle ile ikindi namazlarını imamın arkasında kılarken ilk iki rekâtta Fatiha ve zamm-ı sûre, son iki rekâtta ise, yalnız Fatiha okurduk."
Beş Vakit Namaz'da Açık ve Gizli Kur'an Okumak
* Hz. Peygamber (S.A.V.) sabah namazı ile akşam ve yatsı namazlarının ilk iki rekâtlarında sesli olarak kıratla bulunurdu. Öğle ve ikindi namazları ile akşamın üçüncü, yatsının üç ve dördüncü rekâtlarında gizli okurdu. Ashâb Hz. Peygamber'in sırrî namazlardaki okuyuşunu sakalının hareketinden ve bâzı âyetleri zaman zaman cemaat duyacak şekilde sesli okumasından anlarlardı. ' Yine Hz. Peygamber (S.A.V.) cuma ve bayram namazları ile istiskâ ve küsûf namazlarında sesli olarak kıraatta bulunurdu."
Fatiha’dan Sonra Amin Demek
* Vâil İbnu Hucr (r.a) anlatıyor: "Resülullah (s.a.v)'ın gayri'l-mağdübi aleyhim ve lâ'd-dâllîn'i okuyunca âmîn dediğini ve bunu söylerken sesini uzattığını işittim."
* Bir başka rivâyette şöyle gelmiştir. ". . .Bunu söylerken sesini yükselttiğini işittim."
* Ebü Hüreyre (r.a) anlatıyor: "Resülullah (s.a.v) buyurdular ki: "İmam âmîn deyince siz de âmîn deyin. Zira kimin âmîn'i meleklerin âmîn'ine tevâfuk ederse geçmiş günahları affedilir."

» Namazda Okunan Sureler